Necati Cumalı Kimdir?

Necati Cumalı Kimdir? 13 Ocak 1921 tarihinde Yunanistan sınırları içinde bulunan o dönemin Rumeli Vilayet-i Celilesine (Manastır’a) bağlı ve Cuma beyleriyle meşhur olan Cuma kazasında doğdu. Altı çocuklu ailenin en büyük evladı idi. Ailesi 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye’ye göç ederek İzmir’in Urla ilçesine yerleşti.

Ortaöğrenimini 1938’de İzmir Atatürk Lisesi’nde tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi. İlk şiiri, 1939’da Urla Halkevi Dergisi olan “Ocak“‘ta “A. N. Acar” ismiyle yayımlandı. Sanatsal değere sahip ilk şiiri ise 1940’ta Varlık dergisinde “Netice” ismiyle yayımlandı. Orhan Veli, Oktay Rıfat, Cahit Sıtkı, Nurullah Ataç gibi önemli edebiyatçılarla tanıştı ve onların etkisiyle şiirine yön verdi. Çocukluğundan başlayarak hayatında yer alan olayları şiirlerinde konu edindi. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde (1941) tamamladı.^[1]

Necati Cumalı mezun olduktan sonra Ankara Toprak Mahsülleri Ofisi’nde çalışmaya başladı. 1945 yılında Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başlayan Cumalı, 1948–1957 yılları arasında İzmir’de avukatlık yaptı. İzmir’de avukatlık yaptığı sıralarda, Ege Bölgesi‘nin pek çok köy ve kasabasına ziyaretler gerçekleştiren Cumalı, edindiği izlenimlerden yola çıkarak, daha sonra film olarak uyarlanıp Metin Erksan tarafından çekilen ve Türkiye’ye ilk uluslararası sinema ödülünü kazandıran “Susuz Yaz” eserini yazdı. Bu kitap, Ege topraklarında yaşam mücadelesi veren halkın hayatını yansıtmaktadır.

1957–1959 yılları arasında, Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği Basın Ateşesi olarak görev yaptı. 1959–1963 yılları arasında da, İstanbul Radyosu’nda redaktör olarak çalıştı.

1963 yılından itibaren hayatını yazarak kazanmaya başlayan Necati Cumalı, 1970‘te İstanbul’a taşınarak kendisini bütünüyle sanatına adadı. Yugoslavya, Bulgaristan, ABD, Sovyetler Birliği, İran, Yunanistan ve Çekoslovakya‘dan davetler aldı ve bu ülkelere ziyaretler gerçekleştirdi.^[2]

Necati Cumalı Eserlerinde Sade ve Etkileyici Bir Dil Kullanmıştır

Necati Cumalı, kullandığı sade ama etkileyici dil ile hayatı ve insanları eserlerine olduğu gibi yansıtabilmeyi başarmış, 20. yüzyıl edebiyatının en önemli yazarlarından. Eserlerinde, anlaşılır olmaya önem vermiştir ve bu konuda Stendhal‘ı örnek aldığını belirtmiştir. Garip akımı ile aynı yıllarda şiir yazmaya başlamış olmasına ve yakın arkadaşlarının pek çoğunun bu akımdan etkilenmiş olmasına rağmen Cumalı, eserlerinde farklı bir yol izlemeyi seçmiştir.^[3]

Roman Öykü ve Oyun Yazarlığı

Necati Cumalı, edebiyata yalın şiirlerle ve güçlü Sabahattin Ali etkileri taşıyan hikâyelerle girmiş, giderek özgün bir soluk oluşturmuş usta bir Türk edebiyatçısıdır. Yaklaşık altmış yıl boyunca şiir, öykü, roman, oyun, deneme, inceleme ve günceleriyle edebiyatın hemen her alanında eser verdi. Oldukça üretken bir yazar ve şair olarak edebiyatımızda haklı bir şöhret buldu.
Kimi eserlerinde vakaları anlatırken Ahmet Mithat Efendi gibi kişisel görüşler ileri sürmesi gibi teknik kusurlara da düşmüştü.  Buna rağmen gerçekçi, tutarlı vaka dizgileri,  mantıklı ve sağlam betimlemeleri gerçek hayatın özelliklerini yansıtan yaklaşımları ile başarıl bir roman, öykü ve oyun yazarı oldu. Geleneksel motifleri ve gerçekmiş hissi uyandıran olay yazılarını çağdaşları gibi siyasi amaçlar gözeten tek taraflı yaklaşımlar sergilemeden yazdı. Köy ve köylü sorunlarını ele alırken gerçekçiliği sadece köylüyü devlete kışkırtacak veya  sadece en uçtaki kötü örnekleri ortaya koyacak şekilde yazmadı. Yapaylığa düşmeden, siyasi amaçlara alet etmeden, illaki devlet ve rejime kışkırtma amacı gütmeden olayları gerçek hayattaki gibi doğal düzlemlerinde olumlu ve olumsuz yanları ile birlikte ortaya koymaya çalıştı.

Şairlik Yönü

İlk şiirlerinden başlayarak yalın, aydınlık anlatımlı, lirik şiirler yazmış şiirlerini Varlık, Servet-i Fünun – Uyanış, Yeni İnsanlık gibi dergilerde yayımlamıştır.
“Harbe Gidenin Şarkıları “kitabıyla toplum sorunlarına duyarlık gösteren şiirleri ile dikkati çekmeye başlar. Buna rağmen sevinç, özlem, kuruntu, aşk, gibi bireysel konuları işleyen şiirler yazmayı da sürdürmüştür.

Garip kuşağı denilen 1940 sonrası dönemin şairlerinden olan Cumalı ölçü olarak serbest şiir tercih ederken orta tabaka insanlarının aşk, sevinç, özlem gibi bireysel sorunları ile çağın toplumsal sorunlarını irdeleyen konular arasında gidip gelen şiirler yazmıştır.

1960-1965 arasındaki şiirlerinde dönemin siyasal ortamının etkilerini yansıtan, kavga şiirlerine yer vermiştir. Bu tarihten sonra yazdıklarını Başaklar Gebe (1970), Ceylan Ağıdı (1974), Aç Güneş (bütün şiirleri, 1980), Tufandan Önce (bütün şiirleri, 1983), Aşklar Yalnızlıklar (toplu şiirleri, 1985), Kısmeti Kapalı Gençlik (bütün şiirleri, 1986) adlı kitaplarda toplamıştır. ^[4]

Necati Cumalı’nın Eserleri

Şiir Kitapları:

• Kızılçullu Yolu (1943)
• Harbe Gidenin Şarkıları (1945)
• Mayıs Ayı Notları (1947)
• Güzel Aydınlık (1951)
• Denizin İlk Yükselişi (1954, ilk üç kitaptaki şiirler toplamı)
• İmbatla Gelen (1955)
• Güneş Çizgisi (1957)
• Yağmurlu Deniz (1968, son iki kitap ve yeni şiirleri)
• Başaklar Gebe (1970)
• Ceylân Ağıdı (1974)
• Aç Güneş (1980, toplu şiirler)
• Bozkırda Bir Atlı (1981)
• Yarasın Beyler (1982)
• Tufandan Önce (Bütün şiirler 1’nci cilt, 1983)
• Aşklar Yalnızlıklar (1985,toplu şiirler I)
• Kısmeti Kapalı Gençlik (1986, toplu şiirler II)

Öykü :

• Yalnız Kadın (1955)
• Değişik Gözle (1956)
• Susuz Yaz (1962)
• Ay Büyürken Uyuyamam (1969)
• Makedonya 1900 (1976)
• Kente İnen Kaplanlar (1976)
• Dilâ Hanım (1978)
• Revizyonist (1978)
• Yakubun Koyunları (1979)
• Aylı Bıçak (1981)

Roman :

• Tütün Zamanı (1959)
• Yağmurlar ve Topraklar (1973)
• Aşk da Gezer (1975)

Oyun :

• Mine (1959)
• Nalınlar (1962)
• Derya Gülü (1963)
• Oyunlar I (Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri) (1969)
• Oyunlar II (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar) (1969)
• Oyunlar III (Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri) (1969)
• Oyunlar IV (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol) (1969)
• Oyunlar V (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb’un Yumurtası) (1973)
• Oyunlar VI (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte) (1977)
• Yaralı Geyik (1981)

Deneme :

• Niçin Aşk (1971)
• Senin İçin Ey Demokrasi (1976)
• Etiler Mektupları (1982)

İnceleme :

• Muzaffer Tayyip Uslu (1956)

Günce :

• Yeşil Bir At Sırtında (1990)

Ödülleri

• 1957 Sait Faik Hikaye Armağanı Yalnız Kadın ile
• 1969 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü Yağmurlu Deniz ile
• 1977 Sait Faik Hikaye Armağanı Makedonya 1900 ile
• 1981 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü Dün Neredeydiniz ile
• 1984 Yeditepe Şiir Armağanı Tufandan Önce

Şiirlerinden Örnekler

Güneş Delisi
Bir Gül Açıyorsa
Güzel Aydınlık
Her Dilde Türkülerin Meramı Bir
Sonuna Geliyoruz
Şu Kalabalıkta Gördüğün Herkesin
Kar Aydınlığında
Adına Yaktığım Türküler
Kısmeti Kapalı Gençlik
Uçanalı Zülfikar Beye Ağıt
Buğdaydan Öğrendim Şiiri
Hürriyete Övgü
Yağmurlu Deniz
İthaf
Ay Işığı
Bir Ana
Son
Kızılçullu Yolu
Uzak Haziran

 Kaynaklar :

1- wikipedia
2- biyografi.info
3- Yazarmezar
4- edebiyatvesanatakademisi