Muzaffer Tayyip Uslu Kimdir?

Muzaffer Tayyip Uslu Kimdir? Asıl adı Süleyman Muzaffer Uslu’dur. Babası Tayyip Talip, annesi Üsküdar’lı Şükriye Hanımdır. Muzaffer Tayyip’in kendisinden büyük bir ağabeyi ve küçük erkek kardeşi vardır. Çocukluk yılları İstanbul’da geçerken polis komiseri olan babasının görevi nedeniyle ailesiyle birlikte Mersin’e gitti. Ortaokul yıllarını Mersin’de geçirdikten sonra, babasının tayin yeri olan Zonguldak Kömür İşletmeleri’nde memurluğa başlamasıyla, ağabeyini babaannesi ile Mersin’de bırakarak küçük kardeşi ve annesiyle birlikte Zonguldak’a yerleşti. Burada, geçirdiği zatürree hastalığı nedeniyle Mehmet Çelikel Lisesi’ni güçlükle bitirebildi. (1943). Ardından İÜEF Felsefe Bölümü ’ne girdiyse de hem hastalığının vereme çevirmesi, hem de parasızlık nedeniyle öğrenimini sürdüremedi. Zonguldak ’a dönerek Ereğli Kömür İşletmeleri İş Mükellefiyeti Dairesi ’nde memuriyete girdi. (1)

“Zonguldaklı Şair”

Kısacık ömrünün yarısını geçirdiği Zonguldak’ta yaşadıkları ve yarattıklarıyla oranın insanı olmuş ve “Zonguldaklı şair” olarak anılmıştır. Zonguldak’ta lise öğrenimi sırasında Behçet Necatigil‘in öğrencisiydi. Necati Cumalı‘nın notlarına göre Muzaffer Tayyip’in bir gözü doğuştan sakattır. Parasızlıktan sanatoryuma gidemez.

Zonguldak’ta hastalığı ilerledikçe bir deri bir kemik kalır. 24 yaşında havasız ve karanlık babaevinde abdesthaneden yatağına götürülürken annesinin kucağında ölür. O dönem yayınlanan şiirleriyle en iyi şairlerden biri kabul edilmiş, yaşamındaki acılara karşın, gizli bir üzgünlük içinde yaşamanın güzelliğini yazmıştı. (2)

“Muzaffer Tayyip Uslu’nun daha yirmi üç yaşında iken yayımladığı tek kitabı olan Şimdilik çok genç ölen bir şair için önemli bir yapıttır. Bu şiirleri kendi çağına ve ortamına göre değerlendirmek gerekir.

“Muzaffer Tayyip’in yaşadığı yıllarda Türk şiirinde garip akımı egemenliğini bütün gücü ile sürdürüyordu. Genç şair bu akımın etkisinde kalmış olsa da Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet’e öykünme yoluna gitmemiş, kendi çizgisinde yürümüştür. Şiirin asıl öğelerine bağlı kalmış, ‘uç’lara kaçmamış, temiz dili, rahat ve kolay gibi görünen usta söyleyişi ile ayakta kalmasını bilmiştir. (3)

22 Şubat 2013’te vizyona giren Kelebeğin Rüyası isimli filmde Uslu ve arkadaşı Rüştü Onur‘un hayatı anlatıldı. Yılmaz Erdoğan’ın yönettiği filmde şairi Kıvanç Tatlıtuğ canlandırdı.

Şairin adı Bülent Ecevit Üniversitesi, İbn-i Sina Kampüsü’nde yeni yapılan bir çalışma salonuna verilmiştir. (4)

Edebî Kişiliği ve Eseri:

Cumalı’dan öğrendiğimize göre hastalığın pençesindeki Muzaffer Tayyip, bütün olumsuzluklara, bütün ümitsizliklere rağmen hayata sıkı sıkıya tutunma çabasındadır. Boş zamanlarında lisan çalışır, son üç dört ay içinde Fransızcasını, okuduğunu anlayacak kadar ilerletir. Amacı Fransızca şiirleri orijinalinden okumayabilmektir. Cumalı’ya yeni başladığı “Eşrefoğlu Destanı” isimli şiirinden üç parça okur. Şiirlerinde hiç ölmeyecekmiş gibi konuşan Muzaffer Tayyip’in sohbet esnasında söylediği şu cümle Necati Cumalı’nın aklından çıkmaz:

“Şiirlerimin kusurlarını bilmiyor değilim. Uğraşabilsem çoğunu daha güzel
söyleyebilirim. Ama bu ölüm korkusu yakamı bırakmıyor ki.. Her başladığım işi
hemen bitirmek istiyorum.” (Cumalı, 1956: 83)

Muzaffer Tayyip Uslu şiirlerini Ocak gazetesi (Zonguldak 1942), Kara Elmas (Zonguldak 1943-1946) Varlık (1941), Değirmen (1943), dergilerinde yayımlar. Uzun yaşamayacağını hisseden Muzaffer Tayyip, şiirlerini oldukça manidar bir isimle bir araya getirip yayımlar: Şimdilik (1945). Şimdilik bir netice değil başlangıçtır ve “şimdilik”tir.

Necati Cumali İle Tanışma

Muzaffer Tayyip’in şiirlerinden başka Kara Elmas dergisi ve Ocak gazetesinde yayımlanan “Yârenlik”, “Tenkide Dair”, “Yirmi Yılda Türk Edebiyatı”, “Son Çıkan Şiir Kitapları”, “Şiir ve Şiirde Primitif Anlayışa Dair”, “Halk edebiyatımızdan Faydalanmanın Yolları”, “Şiirde İnsanı Aramak” isimli denemeleri bulunmaktadır.

Muzaffer Tayyip Uslu hakkında yayımlanmış tek eser Necati Cumalı’nın kaleme aldığı Muzaffer Tayyip Uslu isimli yapıttır. Muzaffer Tayyip askerlik muayenesi için gittiği Ankara’da Necatı Cumalı ile rastlantı sonucu tanışmış ve onunla dört beş saat süren bir sohbet ortamında bulunmuştur. Bu kısa süren arkadaşlığa rağmen Necati Cumalı büyük bir kadirşinaslık göstererek Uslu’nun vefatından sonra, şiirlerini, yazılarından seçmeleri, ölümünden önce ve sonra hakkında yazılanları bir araya getirerek 1956 yılında yayımlar. (5)

Şiirleri

Kan
Remzi Beye Şiirler
Evadoksiya
Balıkpazarı
Esmer
Gramer Dersi
Arkadaşlık
Ölüler Konuşuyor

Kaynakça:
(1) http://kitap.ykykultur.com.tr/
(2) https://www.memleket.com.tr
(3) https://www.biyografya.com
(4) https://tr.wikipedia.org/
(5) https://web.archive.org/