Tarihte Bugün-23 Ocak

• 1556 - Tarihin en yüksek ölü sayısına sahip Şensi Depremi, Çin'in Shaanxi eyaletinde meydana geldi: yaklaşık 830.000 kişi öldü.
• 1719 - Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu bünyesinde Lihtenştayn Prensliği oluşturuldu.
• 1793 - Rusya ve Prusya, Polonya'yı bölüştü.
• 1849 - Elizabeth Blackwell, tıp diploması alan ilk kadın oldu.
• 1870 - Montana'da Amerika Birleşik Devletleri ordusu, çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 173 Kızılderiliyi öldürdü.
• 1913 - Bâb-ı Âli Baskını: Kamil Paşa Hükûmeti, İttihat ve Terakki Cemiyeti mensuplarınca devrildi. Bâb-ı Âli Baskını diye anılan darbeyle Sadrazam istifa ettirildi ve yerine Mahmut Şevket Paşa getirildi.
• 1922 - İstanbul'da iki sokağa Piyer Loti ve Klodfarer adları verildi.
• 1925 - Şili'de Hükûmet bir askeri darbeyle devrildi.
• 1932 - Kadro dergisi, Şevket Süreyya Aydemir ve arkadaşları tarafından yayınlanmaya başlandı.
• 1941 - I. Türk Karikatür Sergisi, İstanbul'da açıldı.
• 1957 - TBMM, Ankara'da Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin kurulmasını kabul etti.
• 1959 - Vatan Partisi'nin kurucularına ilişkin dava başladı. Hikmet Kıvılcımlı ile 47 kişi, komünizm propagandası yapmakla suçlandı. Savcı sanıklar için 5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası istedi.
• 1960 - İsviçreli mühendis Jacques Piccard ve Amerikalı denizci teğmen Don Walsh, Trieste batiskapı içinde Challenger çukuruna (derinlik: 10.915 m) inerek yeni bir deniz altı rekoru kırdılar.
• 1961 - Dolandırıcılık olaylarıyla ünlenen Sülün Osman, Zeytinburnu'nda kumar oynarken yakalandı.
• 1968 - Amerika Birleşik Devletleri Pueblo haber alma gemisi Kuzey Kore'de ele geçirildi. Mürettebat casuslukla suçlanarak tutuklandı.
• 1971 - Emekliler Ankara'da Emekli Sandığı binasını işgal etti.
• 1972 - İstanbul sıkıyönetim Komutanlığı sokağa çıkma yasağı uyguladı ve Fırtına-1 operasyonunu gerçekleştirdi. 84.855 asker tarafından 268.810 bina ve 510.000 daire arandı.
• 1973 - Paris'te, ABD, Kuzey Vietnam ve Vietkong temsilcileri arasında imzalanan barış anlaşmasıyla, Vietnam'da yıllardır süren savaş sona erdi. Anlaşma, Vietnam'daki bütün ABD askerlerinin çekilmesini ve Güney Vietnam halkının kendi kaderini belirlemesini öngörüyordu.
• 1974 - İsrail askerleri, Süveyş Kanalı'nın batısından çekilmeye başladı.
• 1975 - Vatan Mühendislik ve Mimarlık Yüksek Okulu faşistler tarafından basıldı. Kerim Yaman adlı öğrenci öldürüldü.
• 1977 - Alex Haley'nin romanından uyarlanan mini-TV dizisi "Kökler" Amerika Birleşik Devletleri'nde gösterime girdi.
• 1978 - Türkiye 1. Kömür Kongresi Zonguldak'ta yapıldı.
• 1986 - "Video ve Sinema Eserleri Yasası" Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yasa; video, sinema, müzik eserlerini çoğaltma, dağıtma ve yayma haklarını yeniden düzenliyor.
• 1989 - Tacikistan'da deprem meydana geldi; 1000'in üzerinde insan öldü.
• 1990 - Kızıl Ordu, 41 yıl sonra Macaristan'dan ayrıldı.
• 1990 - Parlamento'dan dergisi yayına başladı.
• 1994 - Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, "Kürt Devleti olgusuna hazırlıklı olmalıyız" dedi.
• 1995 - Posta ve Yeni Şafak gazeteleri, yayın hayatına başladılar.
• 1997 - Madeleine Albright, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk kadın Dış İşleri Bakanı oldu.
• 2005 - Viktor Yuşçenko, Ukrayna Devlet Başkanlığı görevine başladı.
• 2006 - Kartal Cumhuriyet Başsavcılığı, Mehmet Ali Ağca hakkında yeni bir müddetname hazırlayarak, 18 Ocak 2010'da tahliye edilmesini kararlaştırdı.
• 2006 - Sırbistan-Karadağ'da Başkent Podgorica'nın 15 kilometre kuzeydoğusundaki Bioçe köyü yakınında bir yolcu treninin raydan çıkması sonucu en az 48 kişi öldü, 198 kişi yaralandı.
• 2006 - Ankara'da İstanbul Yolu üzerinde meydana gelen kaza sonucunda Dışişleri Bakanlığı personeli 8 kişi yaşamını yitirdi.
• 2007 - Hrant Dink'in cenazesi, İstanbul'da toprağa verildi. Cenaze töreninde açılan Hepimiz Hrant'ız ve Hepimiz Ermeniyiz yazılı pankartlar tartışmalara neden oldu.
• 2007 - Yapımına 16 yıl önce başlanan ve yaklaşık 1 milyar dolara mal olan Bolu Dağı Tüneli'nin İstanbul'a gidiş yönü, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve İtalya Başbakanı Romano Prodi tarafından açıldı.
• 2008 - Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis, Türkiye'ye tarihi ziyarette bulundu. Türkiye'yi 49 yıl aradan sonra ziyaret eden ilk Yunanistan Başbakanı olan Karamanlis, Türk-Yunan ilişkilerinin tamamen uyumlaştırılmasının temel hedef olduğunu söyledi.
• 2008 - Prof. Dr. Ayşe Işıl Karakaş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) Türkiye'nin yeni yargıcı olarak seçildi.
• 2012 - Fransa Senatosu, 1915 Ermeni Kırımı'ndaki olaylarıyla ilgili Ermeni iddialarının inkarını suç sayan yasa teklifini kabul etti.

• 1688 - Ulrika Eleonora, İsveç kraliçesi (ö. 1741)
• 1729 - Clara Reeve, İngiliz romancı (ö. 1807)
• 1729 - Pierre Darcourt, 1955'ten önce Belçikalı ilk uzun yaşayan insan (ö. 1837)
• 1737 - John Hancock, Amerikalı tüccar, devlet adamı (ö. 1793)
• 1752 - Muzio Clementi, İtalyan besteci (ö. 1832)
• 1783 - Stendhal (Marie-Henri Beyle), Fransız edebiyatçı (Kırmızı ve Siyah ve Parma Manastırı adlı romanlarıyla ünlü) (ö. 1842)
• 1794 - Eduard Friedrich Eversmann, Alman biyolog ve kaşif (ö. 1860)
• 1814 - Alexander Cunningham, İngiliz arkeolog ve ordu mühendisi (ö. 1893)
• 1828 - Saigō Takamori, Japon samuray, asker ve siyesetçi (ö. 1877)
• 1830 - İvan Lariоnоv, Rus besteci ve halkbilimci (ö. 1889)
• 1832 - Édouard Manet, Fransız ressam (gerçekçilikten izlenimciliğe geçişin öncülerinden) (ö. 1883)
• 1840 - Ernst Abbe, Alman fizikçi ve sanayici (ö. 1905)
• 1852 - Edmond Demolins, Fransız sosyal tarihçi (ö. 1907)
• 1855 - John Moses Browning, Amerikalı silah tasarımcısı (ö. 1926)
• 1862 - David Hilbert, Alman matematikçi (ö. 1943)
• 1872 - Paul Langevin, Fransız fizikçi (ö. 1946)
• 1876 - Otto Diels, Alman kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1954)
• 1878 - Rutland Boughton, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi, orkestra şefi ve müzik festivali organizatorü (ö. 1960)
• 1884 - Hermann Nunberg, Polonyalı psikiyarist (ö. 1970)
• 1897 - Subhas Chandra Bose, Hindistanlı siyasetçi (ö. 1945)
• 1898 - Randolph Scott, Amerikalı oyuncu ve yönetmen (ö. 1987)
• 1898 - Sergei Eisenstein, Rus sinema yönetmeni (ö. 1948)
• 1907 - Hideki Yukawa, Japon fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1981)
• 1910 - Django Reinhardt, Belçikalı caz gitaristi ve besteci (ö. 1953)
• 1920 - Gottfried Böhm, Alman mimar
• 1921 - Berna Moran, Türk yazar (ö. 1993)
• 1929 - İhsan Yüce, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 1991)
• 1933 - Gülten Akın, Türk şair ve yazar (ö. 2015)
• 1934 - Jeanette Bonnier, İsveçli gazeteci, yazar ve medya yönetici (ö. 2016)
• 1935 - Mike Agostini, Trinidad ve Tobagolu atletizm sporcusu (ö. 2016)
• 1940 - Dinç Bilgin, Türk gazeteci, iş adamı ve medya patronu
• 1940 - Musa Arafat, Filistinli devlet adamı (ö. 2005)
• 1942 - Süha Arın, Türk akademisyen ve belgesel yönetmeni (ö. 2004)
• 1943 - Özhan Canaydın, Türk basketbolcu, iş adamı ve Galatasaray Başkanı (ö. 2010)
• 1944 - Rutger Hauer, Hollandalı oyuncu (ö. 2019)
• 1948 - Anita Pointer, Amerikalı şarkıcı
• 1957 - Caroline, Monako prensesi
• 1967 - Naim Süleymanoğlu, Türk halterci (ö. 2017)
• 1967 - Hafız Süleymanoğlu, Türk halterci
• 1975 - Márcio Santos, Brezilyalı futbolcu
• 1977 - Tuna Bekleviç, Türk siyasetçi
• 1984 - Arjen Robben, Hollandalı futbolcu
• 1985 - Doutzen Kroes, Hollandalı süper model
• 1988 - Esin İris, Türk şarkıcı, söz yazarı, besteci ve yorumcu
• 1990 - Şener Özbayraklı, Türk futbolcu
• 1996 - Kemal Ademi, Alman futbolcu
• 1998 - XXXTentacion, Amerikalı rapçi, şarkıcı, söz yazarı

• 1002 - III. Otto, Kutsal Roma imparatoru (d. 980)
• 1622 - William Baffin, İngiliz seyrüseferci (d. 1584)
• 1744 - Giambattista Vico, İtalyan felsefeci ve tarihçi (d. 1668)
• 1803 - Arthur Guinness, İrlandalı iş adamı (d. 1725)
• 1805 - Claude Chappe, Fransız bilim insanı (d. 1763)
• 1806 - William Pitt, Birleşik Krallık tarihinin en genç başbakanı (d. 1759)
• 1875 - Charles Kingsley, İngiliz yazar (d. 1819)
• 1883 - Gustave Doré, Fransız baskı ve gravür ustası (d. 1832)
• 1889 - Alexandre Cabanel, Fransız ressam (d. 1823)
• 1903 - I. Niko Dadiani, Megrelya'nın son prensi (d. 1847)
• 1905 - Yedi Sekiz Hasan Paşa, Osmanlı Paşası (d. 1831)
• 1913 - Nâzım Paşa, Osmanlı Harbiye Nazırı (d. 1848)
• 1924 - Ali Emîrî, Türk araştırmacı ve tezkire yazarı (d. 1857)
• 1931 - Anna Pavlova, Rus balerin (d. 1881)
• 1939 - Matthias Sindelar, Avusturyalı futbolcu (d. 1903)
• 1944 - Edvard Munch, Norveçli ekspresyonist ressam (Çığlık isimli tablosuyla tanınan) (d. 1863)
• 1945 - Helmuth James Graf von Moltke, Alman hukukçu (d. 1907)
• 1945 - Mehmet Rifat Arkun, Türk siyasetçi (d. 1872)
• 1946 - Helene Schjerfbeck, Fin ressam (d. 1862)
• 1956 - Alexander Korda, Macar asıllı İngiliz yönetmen ve yapımcı (d. 1893)
• 1973 - Kid Ory, Amerikan Caz Tromboncusu ve grup lideri (d. 1886)
• 1976 - Paul Robeson, Amerikan oyuncu, şarkıcı ve siyahi hakları savunucusu (d. 1898)
• 1986 - Mehmet Kaplan, Türk edebiyat tarihçisi (d. 1915)
• 1986 - Nihat Akyunak, Türk ressam (d. 1922)
• 1989 - Salvador Dali, İspanyol sürrealist ressam (d. 1904)
• 2002 - Pierre-Felix Bourdieu, Fransız sosyolog (d. 1930)
• 2002 - Robert Nozick, Amerikan felsefeci (d. 1938)
• 2005 - Johnny Carson, Amerikan komedyen ve yayıncı (d. 1925)
• 2013 - Savaş Akova, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1948)
• 2015 - Abdullah bin Abdülaziz, Suudi Arabistan Kralı (d. 1924)
• 2018 - Ezra Swerdlow, Amerikalı sinema yapımcısı (d. 1954)
• 2019 - Ayşen Gruda, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1944)
• 2019 - Jonas Mekas, Litvanyalı-Amerikalı film yapımcısı, şair ve sanatçı (d. 1922)
• 2019 - Norman Orentreich, Amerikalı cilt uzmanı (dermatolog) ve kozmetikçi (d. 1922)

Ayşen Gruda Bugün Aramızdan Ayrıldı

Ayşen Gruda (d. Ayşen Erman: 30 Kasım 1945, İstanbul - 23 Ocak 2019, İstanbul), Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu. Türk sinemasında'da domates güzeli lakabıyla tanınan Ayşen Gruda, birçok Yeşilçam sinema filminde Şener Şen, Adile Naşit, Kemal Sunal, İlyas Salman gibi oyuncularla başrolde yer aldı. 23 Ocak 2019'da pankreas kanseri nedeniyle 74 yaşında İstanbul'da öldü. Kendisi gibi oyuncu olan Ayten Erman'ın kardeşi olan Gruda'nın kardeşi Ayben Erman da oyunculuk yapmaktadır.

Hayatı

Ayşen Gruda, 30 Kasım 1945 tarihinde Erman Ailesi’nin ortanca kızı olarak İstanbul, Yeşilköy’de Osmanlı zamanında karargâh olarak kullanılan bir köşkte doğdu. Babası kara tren makinistiydi. Komedi yeteneği, çocuk yaşta Yeşilköy’deki evlerinde Ermeni komşularının taklidini yaparken ailesi tarafından keşfedildi. Lise ikiye giderken babası öldü. Geçim sıkıntısı yüzünden okulu bırakıp çalışmaya başladı. Kardeşi Ayben Erman ve ablası Ayten Erman da kendisi gibi oyuncu olacaktı. Televizyon için yaptığı skeçlerden birinde canlandırdığı “Domates Güzeli Nahide Şerbet” karakterinden sonra lakabı “Domates Güzeli” olarak kaldı.

Ayşen Gruda, Tevfik Bilge’nin turne tiyatrosunda profesyonel oyunculuğa başladı. İlk rolü 1962 yılında “Kongre Eğleniyor” adlı vodvilde küçük bir hizmetçi rolü idi. 1977 yılında 16 senelik tiyatro hayatından sonra televizyonda bir eğlence programı içinde yayınlanan skeçte canlandırdığı “Domates Güzeli Nahide Şerbet” karakterinden sonra herkes tarafından tanındı.

Ayşen Erman, Ankara Meydan Sahnesi’nde tiyatro oyuncusu Yılmaz Gruda ile tanışıp evlendi. Kızları Elvan doğunca Ayşen Gruda bir süre tiyatroya ara verdi. Bu evlilik uzun sürdü. Ayşen Gruda, Yılmaz Gruda’dan boşandıktan sonra da soyadını kullanmayı sürdürdü.

Ayşen Gruda daha sonra yakın dostu Adile Naşit’le birlikte, Ertem Eğilmez filmlerinin çekirdek kadrosunda yer aldı.

Ayşen Gruda, “Mum Söndü”, “Deve Kuşu Kabare”, “Hababam Sınıfı Müzikali”, “Yedi Kocalı Hürmüz” gibi ve müzikallerde yer aldı. Tiyatronun yanı sıra da birçok televizyon programında skeçlerde ve dizilerde oyunculuk yaptı. Sinemada “Tosun Paşa”, “Süt Kardeşler”, “Şabanoğlu Şaban”, “Hababam Sınıfı", “Neşeli Günler” gibi birçok klasikleşmiş Türk sineması örneklerinde oynadı. 2014 yılında senaristliğini ve yönetmenliğini Cem Yılmaz’ın yaptığı “Pek Yakında” adlı sinema filminde Cem Yılmaz, Ozan Güven, Zafer Algöz, Özkan Uğur, Çağlar Çorumlu, Şirincan Çakıroğlu, Tülin Özen ile birlikte rol aldı.

Özel hayatı ve ölümü

Müjdat Gezen'in 2003 yılında yayımlanan "Galiba Ben Sanatçıyım" adlı biyografik kitabında 'G.A' kod adıyla verdiği eski aşklarından birisinin Ayşen Gruda olduğu iddia edildi. Gezen ve Gruda 2016 yılında verdikleri ortak bir röportajda bir zamanlar aşk yaşadıklarını ve 1963 yılında ise nişanlandıklarını açıkladılar. Ayşen Gruda, Müjdat Gezen askerde iken Yılmaz Gruda ile evleneceğini mektupla Gezen'e bildirdi ve çift ayrılma kararı aldı. Ayşen Gruda, 1965 yılında tiyatrocu Yılmaz Gruda ile evlendi. Bu evlilikten Elvan Gruda adında bir kızları oldu. 11 yıl süren evlilikleri 1976 yılında boşanmayla sonuçlandı.

İstanbul'da bulunan bir hastanede pankreas kanseri tedavisi gören Türk Sineması'nın "Domates Güzeli" lakaplı oyuncusu Ayşen Gruda bu hastalığa bağlı solunum yetmezliği  sonucu 23 Ocak 2019'da 74 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi 25 Ocak 2019'da İstanbul'da Zincirlikuyu Camii'nde kılınan cenaze namazı sonrası Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynak:VikiPedia