Tarihte Bugün-01 Ocak

• MÖ 45 – Jülyen takvimi ilk kez kullanılmaya başlandı. 16. yüzyıla kadar kullanıldıktan sonra yerini Gregoryen takvime bırakacaktır.
• 404 – Telemachus, Kolezyum’daki bir gladyatör dövüşünü ayırmak isteyince, kalabalık tarafından taşlanarak öldürüldü. Honorius O’nun anısına dövüşleri yasakladı. Bu dövüş son gladyatör dövüşü olarak tarihe geçti.
• 1515 – Fransa’da, I. François tahta çıktı.
• 1785 – Dünyanın ilk gazetelerinden Daily Universal Register, İngiltere’de yayımlanmaya başladı. Üç yıl sonra adı “The Times” olarak değiştirilecek olan gazete, hala çıkmaktadır.
• 1801 – Cüce gezegen Ceres, Giuseppe Piazzi tarafından keşfedildi.
• 1808 – Amerika Birleşik Devletleri’ne köle girişi yasaklandı.
• 1891 – Penaltı, Birleşik Krallık’taki Stoke City-Notts maçındaki tartışmalar üzerine kural kitabına girdi.
• 1899 – Küba’da İspanyol egemenliği sona erdi.
• 1901 – Avustralya’daki Britanya kolonileri federasyonlaşarak tek bir çatı altında birleşti.
• 1901 – Nijerya, Birleşik Krallık himayesine girdi.
• 1901 – Pentakostalizm mezhebi, Topeka, Kansas’ta Bethel Bible College’de ilk ayin sonrası kurulmuş oldu.
• 1923 – Türkiye’nin ilk futbol federasyonu olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (bugün Türkiye Futbol Federasyonu) kuruldu.
• 1925 – Amerikan astronom Edwin Hubble, samanyolu dışında başka galaksiler keşfettiğini açıkladı.
• 1926 – Gece yarısından itibaren Uluslararası Takvim ve Saat kullanılmaya başlandı.
• 1929 – Millet Mektepleri açıldı.
• 1929 – Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi.
• 1934 – Alcatraz adası, Amerika Birleşik Devletleri’nin bir hapishanesi haline getirildi.
• 1939 – Sidney, Avustralya’da sıcaklık 45 °C’yi buldu; şehirde bu bir rekor.
• 1945 – Fransa, Birleşmiş Milletler’e alındı.
• 1949 – Endonezya’da, Hollandalı askerler Cava’yı ele geçirdi.
• 1956 – Sudan bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti.
• 1958 – Avrupa Ekonomik Topluluğu kuruldu.
• 1959 – Küba Devriminin zaferi: Diktatör Fulgencio Batista yeni yılın ilk saatlerinde Havana’dan kaçtı. Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğindeki gerilla kolları Havana’ya girmeye başladı. Bütün Küba’da işçiler ve köylüler Fidel Castro’nun çağrısına uyarak genel greve başladı.
• 1960 – Kamerun, BM yönetiminden bağımsızlığını kazandı.
• 1960 – İlk meteorolojik uydu ‘Tiros’ Amerika Birleşik Devletleri tarafından fırlatıldı.
• 1965 – Filistin Kurtuluş Örgütü içerisinde yer alan El Fetih, ilk silahlı eylemini gerçekleştirdi. Ahmet Amr Musa önderliğindeki gerilla birlikleri, İsrail’in işgal altında tuttuğu Batı Şeria topraklarına sızarak, bir köprüyü havaya uçurdu.
• 1971 – Amerika Birleşik Devletleri’nde televizyonda sigara reklamları yasaklandı.
• 1973 – Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyesi oldu.
• 1974 – İsrail’de yapılan seçimleri Golda Meir liderliğindeki İsrail İşçi Partisi kazandı.
• 1978 – Hindistan Hava Yollarına ait Boeing 747 tipi bir yolcu uçağı, Mumbai açıklarında havada infilak ederek denize çakıldı; 213 kişi öldü.
• 1979 – Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasında diplomatik ilişkiler başladı.
• 1981 – Yunanistan, Avrupa Ekonomik Topluluğu üyeliğine kabul edildi.
• 1984 – Brunei bağımsızlığını kazandı.
• 1984 – Nijerya’da General Muhammadu Buhari kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi.
• 1990 – David Dinkins, New York’un ilk siyah Belediye Başkanı olarak görevine başladı.
• 1990 – Ruanda İç Savaşı başladı.
• 1993 – Çekoslovakya dağıldı. Slovakya ve Çek Cumhuriyeti kuruldu.
• 1994 – NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması) yürürlüğe girdi.
• 1994 – Meksika’nın Chiapas eyaletindeki kızılderililer, ulusal kuruluşları için Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu önderliğinde ayaklanarak bölgenin denetimini ele geçirdiler.
• 1995 – Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne saldıran PKK mensupları, yedisi çocuk on dokuz kişiyi öldürdü. Bir PKK’lı öldürüldü.
• 1995 – Dünya Ticaret Örgütü kuruldu.
• 1995 – İsveç, Avusturya ve Finlandiya, Avrupa Birliği üyeliğine kabul edildi.
• 1996 – Gümrük Birliği anlaşması Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma, Türkiye ile 15 Avrupa ülkesi arasında geçerli oldu.
• 1997 – Zaire, Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu.
• 1998 – Avrupa Merkez Bankası kuruldu.
• 1999 – Avrupa para birimi Euro yürürlüğe girdi (Birleşik Krallık, Danimarka, İsveç ve Yunanistan hariç).
• 2002 – Hollanda’da ötanaziyi yasallaştıran karar yürürlüğe girdi. Hollanda, ölümcül durumdaki hastalara hayatlarını sona erdirme hakkı veren ilk ülke oldu.
• 2002 – Tayvan, Chinese Taipei gibi Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu.
• 2002 – Euro banknot ve bozuk paraları Avrupa Birliği üyesi ülkeler’de kullanılmaya başlandı.
• 2005 – Türk lirası’ndan (TL) 6 sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.
• 2007 – Bulgaristan ve Romanya, resmen AB üyesi oldular. Slovenya Euro bölgesine dahil oldu.
• 2007 – Endonezya Adam Air Hava Yollarına ait AA574 sefer sayılı Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı, Sulawesi Adası’nın dağlık bir bölgesine düştü. Uçakta 102 kişi bulunuyordu.
• 2008 – Malta, Kıbrıs Cumhuriyeti, Agrotur ve Dikelya, Avro kullanımına geçti.
• 2009 – Tayland’ın başkenti Bangkok’ta düzenlenen yeni yıl kutlamalarında çıkan bir yangında en az 61 (66?) kişi yaşamını yitirdi.
• 2009 – Avusturya, Japonya, Meksika, Türkiye ve Uganda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi masasında geçici üye olarak yerlerini aldılar.
• 2009 – Euro kullanmaya başlayan Slovakya, Avro Bölgesi’nin 16. üyesi oldu.
• 2010 – Pakistan’ın Lakki Marwat kentinde düzenlenen voleybol turnuvasında gerçekleşen intihar saldırısında 105 kişi yaşamını yitirdi, 100’den fazla kişi yaralandı.
• 2010 – İspanya, Avrupa Birliği Konseyi Başkanlığını İsveç’ten devraldı.
• 2010 – Hint Okyanusu üzerine güneş tutulması gerçekleşti.
• 2011 – Mısır’ın İskenderiye şehrindeki Kıptîlerin gerçekleştirdiği yeni yıl ayini sırasında gerçekleşen patlamada 23 kişi yaşamını yitirdi.
• 2011 – Estonya Euro bölgesine dahil oldu.
• 2011 – Estonya’nın Tallinn ve Finlandiya’nın Turku kentleri bir yıllığına Avrupa Kültür Başkenti oldu.
• 2011 – Macaristan, AB Dönem Başkanlığını devraldı.
• 2014 – Letonya, Euro kullanmaya başladı ve Euro bölgesine katıldı.
• 2015 – Litvanya, Euro Bölgesi’nin 19. üyesi oldu.
• 2017 – İstanbul’da, Reina gece kulübüne saldırı yapıldı.

• 1431 – VI. Alexander, Katolik Kilisesi’nin 214. Papası (ö. 1503)
• 1449 – Lorenzo de’ Medici, De facto Floransa Hükümdarı (ö. 1492)
• 1467 – I. Zygmunt, Jagiellon Hanedanı üyesi Lehistan Kralı ve Litvanya Büyük Dükü (ö. 1548)
• 1484 – Huldrych Zwingli, İsviçre Protestan Reform’unun lideri (ö. 1531)
• 1788 – Étienne Cabet, Fransız felsefeci, ütopik sosyalist ve kuramcı (ö. 1856)
• 1803 – Manuel Felipe de Tovar, Venezuelalı devlet adamı (ö. 1866)
• 1823 – Sándor Petőfi, Macar şair (ö. 1849)
• 1854 – James George Frazer, İskoç insan bilimci, yazar ve halk bilimci (ö. 1941)
• 1863 – Pierre de Coubertin, Fransız pedagog, tarihçi ve sporcu (Olimpiyat Oyunları’nın kurucusu) (ö. 1937)
• 1864 – Alfred Stieglitz, Amerikan fotoğrafçı (ö. 1946)
• 1879 – Edward Morgan Forster, İngiliz roman, öykü ve deneme yazarı (ö. 1970)
• 1879 – William Fox, Macar asıllı Amerikalı film yapımcısı (ö. 1952)
• 1887 – Wilhelm Canaris, Alman amiral ve Nazi Almanyası’nda Abwehr Başkanı (ö. 1945)
• 1893 – Behçet Uz, Türk doktor (ö. 1986)
• 1895 – John Edgar Hoover, ABD federal polis örgütü FBI’ın kurucusu ve 1924-1972 arasında aralıksız olarak yöneticisi (ö. 1972)
• 1901 – Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1970)
• 1906 – Hacı Ömer Sabancı, Türk iş adamı ve Sabancı Holding’in kurucusu (ö. 1966)
• 1908 – Avni Dilligil, Türk oyuncu ve yönetmen (ö. 1971)
• 1911 – Necdet Kent, Türk diplomat (ö. 2002)
• 1912 – Kim Philby, Britanyalı istihbarat görevlisi (soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu) (ö. 1988)
• 1912 – Nikiforos Vrettakos, Yunan şair ve yazar (ö. 1991)
• 1915 – İhsan Devrim, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2010)
• 1916 – Danyal Topatan, Türk sinema sanatçısı (ö. 1975)
• 1917 – Fahri Erdinç, Türk edebiyatçı ve şair (ö. 1986)
• 1917 – Nezahat Tanyeri, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 1986)
• 1919 – Jerome David Salinger, Amerikan yazar (ö. 2010)
• 1922 – Rocky Graziano, Amerikan boksör (ö. 1990)
• 1925 – Sami Hazinses, Ermeni asıllı Türk sinema oyuncusu (ö. 2002)
• 1926 – Süleyman Dilbirliği, Türk asker (ö. 2017)
• 1927 – Vernon L. Smith, Amerikalı ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi
• 1927 – Abdulbasit Abdussamed, Mısırlı Hâfız ve Kur’an kâri’si (ö. 1988)
• 1927 – Ahmet Kostarika, Türk sinema oyuncusu (ö. 1994)
• 1927 – Maurice Béjart, Fransız-İsviçreli dansçı, koreograf ve opera yönetmeni (ö. 2007)
• 1928 – Abdüssettar İdhi, Pakistanlı hayırsever (ö. 2016)
• 1929 – Bedih Yoluk (Kazancı Bedih), Türk gazelhan (ö. 2004)
• 1929 – Metin Erksan, Türk film yönetmeni (ö. 2012)
• 1930 – Adonis, Suriyeli şair ve denemeci
• 1930 – Tahsin Saraç, Türk şair (ö. 1989)
• 1932 – Suat Yalaz, Türk Karikatürist, çizer, çizgi romancı, film yönetmeni, senarist, film yapımcısı (ö. 2020)
• 1932 – Leman Çıdamlı, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2012)
• 1939 – Gül Yalaz, Türk sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2013)
• 1941 – Ayşe Şasa, Türk senarist ve yazar (ö. 2014)
• 1941 – Selçuk Uluergüven, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (ö. 2014)
• 1942 – Cevat Yurdakul, Türk polis (ö. 1979)
• 1942 – Tamer Yiğit, Türk sinema sanatçısı
• 1943 – Baykal Kent, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2012)
• 1944 – Uğurtan Sayıner, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1946 – Birsen Ayda, Türk sinema oyuncusu (ö. 2011)
• 1947 – Mehmet Ulay, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1948 – Devlet Bahçeli, Türk ekonomist, siyasetçi ve MHP Genel Başkanı
• 1950 – Cengiz Sezici, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019)
• 1950 – Ülkü Ülker, Türk sinema oyuncusu ve şarkıcı (ö. 2016)
• 1951 – Yalçın Güzelce, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2015)
• 1952 – Hüseyin Velioğlu, Hizbullah kurucu lideri (ö. 2000)
• 1952 – İbrahim Tatlıses, Türk şarkıcı, besteci, yapımcı ve oyuncu
• 1953 – Özay Fecht, Türk caz şarkıcısı, oyuncu ve eğitimci
• 1954 – Kurtuluş Türkgüven, Türk müzisyen (ö. 2009)
• 1954 – Volkan Saraçoğlu, Türk sinema, dizi ve tiyatro sanatçısı (ö. 2014)
• 1955 – Cem Gürdap, Türk sinema oyuncusu (ö. 2007)
• 1955 – Burhan Kuzu, Türk hukukçu ve siyasetçi (ö. 2020)
• 1956 – Andy Gill, İngiliz post-punk gitaristi ve müzik yapımcısı (ö. 2020)
• 1956 – Dilber Ay (Dilber Karakaş), Türk şarkıcı, söz yazarı ve sunucu (ö. 2019)
• 1958 – Mustafa Altıoklar, Türk yönetmen, yapımcı ve senarist
• 1958 – Şükrü Kızılot, Türk akademisyen ve gazeteci (ö. 2017)
• 1958 – Amor Hakkar, Cezayirli oyuncu
• 1959 – Osman Delikkulak, Türk siyasetçi ve eski Side Belediye Başkanı
• 1959 – Yaman Tarcan, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2009)
• 1960 – Hakan Karahan, Türk yazar, şair, senarist, oyuncu ve film yapımcısı
• 1961 – Ahmet Şafak, Türk müzisyen, bestekâr ve oyuncu
• 1961 – Deniz Arman, Türk gazeteci ve haber koordinatörü
• 1961 – Uğur Polat, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1962 – Korcan Karar, Türk haber spikeri
• 1962 – Kürşat Alnıaçık, Türk tiyatrocu ve oyuncu
• 1962 – Payidar Tüfekçioğlu, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2017)
• 1963 – Devran Çağlar, Türk arabesk müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2019)
• 1968 – Davor Suker, Hırvat futbolcu
• 1968 – Toprak Sergen, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, seslendirme sanatçısı
• 1969 – Verne Troyer, Amerikalı oyuncu, komedyen ve dublör (ö. 2018)
• 1970 – Tuba Atav, Türk haber spikeri
• 1971 – Emrah, Türk şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu
• 1972 – Lilian Thuram, Fransız futbolcu
• 1975 – Marc Paquet, Kanadalı oyuncu
• 1975 – Erdem Akakçe, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu
• 1976 – Mustafa Doğan, Türk asıllı Alman futbolcu
• 1983 – Sefa Tantoğlu, Türk oyuncu
• 1984 – Koray Avcı, Türk müzisyen
• 1986 – Deniz Celiloğlu, Türk oyuncu
• 1987 – Serdar Özkan, Türk futbolcu
• 1989 – Hasan Ali Durtuluk, Türk futbolcu
• 1991 – Fırat Yılmaz Çakıroğlu, Türk öğrenci (ö. 2015)
• 1992 – Hazar Ergüçlü, Türk oyuncu
• 1992 – Jack Wilshere, İngiliz futbolcu
• 1993 – Sadık Çiftpınar, Türk futbolcu
• 1995 – Rachel Amanda, Endonezyalı oyuncu ve şarkıcı
• 1995 – Nuri Fatih Aydın, Türk futbolcu
• 1997 – Muhammet Beşir, Türk futbolcu
• 2000 – Ekaterina Alexandrovskaya, Rus-Avustralyalı buz patencisi (ö. 2020)
• 2001 – Arda Akbulut, Türk futbolcu
• 2001 – Ömercan İlyasoğlu, Türk basketbolcu
• 2001 – Ersin Destanoğlu, Türk futbolcu
• 2001 – Zeynep Şevval Gül, Türk basketbolcu
• 2001 – Muhammed Gümüşkaya, Türk futbolcu
• 2002 – Eren Bülbül, Türk Emniyet Güçleri ile PKK üyeleri arasındaki çatışmada hayatını kaybeden Türk çocuk (ö. 2017)
• 2002 – Aleyna Özkan, Türk yüzücü

• 379 – Basileios, Ariusçu’lara karşı Kilise’nin resmî öğretilerini savunmasıyla öne çıkan Kilise Babası’dır (d. 329)
• 1515 – XII. Louis, Fransa Kralı (d. 1462)
• 1560 – Joachim du Bellay, Fransız Rönesans şairi (d. 1522)
• 1748 – Johann Bernoulli, İsviçreli matematikçi (d. 1667)
• 1782 – Johann Christian Bach, Alman besteci (d. 1735)
• 1803 – Luigi Mayer, İtalyan asıllı ressam (d. 1755)
• 1851 – Johann Heinrich Friedrich Link, Alman doğabilimci ve botanikçi (d. 1767)
• 1891 – Antonio Stoppani, İtalyan jeolog, paleoantolog ve öncü popüler bilim yazarı (d. 1824)
• 1894 – Heinrich Hertz, Alman fizikçi (d. 1857)
• 1921 – Theobald von Bethmann Hollweg, Alman siyasetçi ve Almanya’nın Şansölyesi (d. 1856)
• 1929 – Mustafa Necati, Türk siyasetçi (d. 1894)
• 1929 – Burton Downing, Amerikalı bisikletçi (d. 1885)
• 1953 – Hank Williams, Amerikalı şarkıcı, gitarist ve söz yazarı (d. 1923)
• 1956 – Jean de La Hire, Fransız yazar (d. 1878)
• 1958 – Edward Weston, Amerikan fotoğrafçı (d. 1886)
• 1963 – Filippo Del Giudice, İtalyan film yapımcısı (d. 1892)
• 1965 – Mehmet Emin Erişirgil, Türk eğitimci, felsefeci, yazar ve siyasetçi (d. 1891)
• 1966 – Ahmet Fetgeri Aşeni, Türk jimnastikçi, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün kurucularından ve 6. Başkanı (d. 1886)
• 1966 – Vincent Auriol, Fransa Devlet Başkanı (d. 1884)
• 1969 – Mümtaz Turhan, Türk sosyal psikolog ve İstanbul Üniversitesi Deneysel Psikoloji Kürsüsü Başkanı (d. 1908)
• 1972 – Maurice Chevalier, Fransız aktör ve şarkıcı (d. 1888)
• 1976 – Kemal Ergüvenç, Türk tiyatro, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (d. 1921)
• 1980 – Pietro Nenni, İtalyan gazeteci, siyasetçi ve İtalyan Sosyalist Partisi lideri (d. 1891)
• 1994 – Cesar Romero, Küba asıllı Amerikan oyuncu (d. 1907)
• 1995 – Dilber Ay (Gülşen Demirci), Türk sinema sanatçısı (d. 1958)
• 1995 – Eugene Wigner, Macar asıllı Amerikalı fizikçi ve matematikçi (d. 1902)
• 2001 – Ray Walston, Amerikalı aktör (d. 1914)
• 2003 – Yusuf Nalkesen, Türk bestekâr (d. 1923)
• 2012 – Jorge Andrés Boero, Arjantinli motosiklet yarışçısı (d. 1973)
• 2013 – Patti Page, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1927)
• 2013 – Christopher Martin-Jenkins, İngiliz gazeteci, yazar ve sunucu (ö. 1945)
• 2015 – Boris Morukov, Rus fizikçi ve kozmonot (d. 1950)
• 2015 – Donna Douglas, Amerikan oyuncu ve komedyen (d. 1933)
• 2015 – Mario Cuomo, Amerikan politikacı ve yazar (d. 1932)
• 2015 – Ömer Karami, Lübnanlı siyasetçi ve Lübnan’ın 2. Başbakanı (d. 1934)
• 2016 – Antonio Carrizo, Arjantinli sunucu (d. 1926)
• 2016 – Yiğit Okur, Türk avukat ve yazar (d. 1934)
• 2017 – Talat Tunçalp, Türk olimpik bisikletçi (d. 1915)
• 2017 – Tony Atkinson, Britanyalı akademisyen ve ekonomist (d. 1944)
• 2017 – Hilarion Capucci,Suriyeli katolik başpiskopos (d. 1922)
• 2017 – Karl Gerstner, İsviçreli grafik tasarımcı (d. 1930)
• 2017 – Mel Lopez, Filipinli bürokrat ve siyasetçi (d. 1935)
• 2017 – George Miller, İskoç kriketçi (d. 1929)
• 2018 – Gert Brauer, Alman millî futbolcu (d. 1955)
• 2018 – Jahn Otto Johansen, Norveçli gazeteci, editör, muhabir ve yazar (d. 1934)
• 2018 – Robert Mann, Amerikalı keman sanatçısı, besteci ve orkestra şefi (d. 1920)
• 2018 – İbrahim Nafei, Mısırlı gazeteci (d. 1934)
• 2018 – Manuel Olivencia, İspanyol avukat ve akademisyen (d. 1929)
• 2018 – Mauro Staccioli, İtalyan heykeltıraş (d. 1937)
• 2019 – Yuri Artsutanov, Rus mühendis (d. 1929)
• 2019 – Dagfinn Bakke, Norveçli ressam ve grafik sanatçısı (d. 1933)
• 2019 – İvan Dimitrov, Bulgar millî futbolcu (d. 1935)
• 2019 – Feis Ecktuh, Hollandalı rap şarkıcısı ve müzisyen (d. 1986)
• 2019 – Elizabeth Edgar, Yeni Zelandalı botanikçi (d. 1929)
• 2019 – Katie Flynn, İngiliz kadın yazar ve romancı (d. 1936)
• 2019 – Ivo Gregurević, Hırvat aktör (d. 1952)
• 2019 – Joan Guinjoan, İspanyol besteci ve piyanist (d. 1931)
• 2019 – Kris Kelmi, Sovyet-Rus müzisyen ve besteci (d. 1955)
• 2019 – Paul Neville, Avustralyalı politikacı (d. 1940)
• 2019 – José Antonio Pujante, İspanyol siyasetçi ve felsefe profesörü (d. 1964)
• 2019 – Raymond Ramazani Baya, Demokratik Kongolu siyasetçi ve eski bakan (d. 1943)
• 2019 – María Teresa Uribe, Kolombiyalı sosyolog (d. 1940)
• 2019 – Pegi Young, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, çevreci, eğitimci ve hayırsever (d. 1952)
• 2020 – David J. Stern, Amerikalı Spor (NBA patronu) adamı (d. 1942)
• 2020 – János Aczél, Macar-Kanadalı matematikçi (d. 1924)
• 2020 – Lexii Alijai, Amerikalı rap şarkıcısı ve müzisyen (d. 1998)
• 2020 – Joan Benson, Amerikalı müzisyen ve eğitimci (d. 1925)
• 2020 – Tommy Hancock, Amerikalı müzisyen (d. 1929)
• 2020 – Peter Lo Sui Yin, Malezyalı siyasetçi (d. 1923)
• 2020 – Roland Minson, Amerikan basketbol oyuncusu (d. 1929)
• 2021 – Carlos do Carmo, Portekizli şarkıcı ve söz yazarı (d. 1939)
• 2021 – Carlos Escudé, Arjantinli siyaset bilimci ve yazar (d. 1948)
• 2021 – George Whitmore, Amerikalı dağcı ve çevreci (d. 1931)
• 2021 – Jan Vering, Alman gospel şarkıcısı, gazeteci ve oyun yazarı (d. 1954)
• 2021 – Felix Tarasenko, Rus matematikçi (d. 1932)
• 2021 – Sun Qiaolu, Çinli aktris ve model (d. 1995)
• 2021 – Paige Rense, Amerikalı yazar ve editör (d. 1929)
• 2021 – Liam Reilly, İrlandalı şarkıcı (d. 1955)
• 2021 – Paatje Phefferkorn, Hollandalı eğitimci ve uygulamalı karma dövüş sanatçısı (d. 1922)
• 2021 – Jean Panisse, Fransız aktör (d. 1928)
• 2021 – Muhammed Taki Misbah Yezdi, İranlı siyasetçi (d. 1934)
• 2021 – Floyd Little, Amerikalı profesyonel Amerikan futbolu oyuncusu (d. 1942)
• 2021 – Pablo Hernández, Kolombiyalı bisiklet sporcusu (d. 1940)
• 2021 – Bernard Guignedoux, Fransız futbolcu ve teknik direktör (d. 1947)
• 2021 – Elmira Minita Gordon, Belizeli siyasetçi (d. 1930)
• 2021 – Seizō Fukumoto, Japon oyuncu (d. 1943)
• 2021 – Mark Eden, İngiliz aktör (d. 1928)
• 2021 – Traude Dierdorf, Avusturyalı siyasetçi (d. 1947)
• 2021 – Simone Chrisostome, Fransız asker ve Fransız Direnişi üyesi (d. 1923)
• 2021 – Ben Chafin, Amerikalı hukukçu, çiftçi ve siyasetçi (d. 1960)
• 2021 – Clint Boulton, İngiliz profesyonel futbolcu (d. 1948)
• 2021 – Jan de Bie, Hollandalı ressam ve fotoğraf sanatçısı (d. 1946)

• Yılbaşı
• Küba Ulusal Bayramı
• Sudan Bağımsızlık Günü
• Ağrı Aşıklar Bayramı

Küba Devrimin Son Bulması

Küba devrimi, 26 Temmuz Hareketi’yle birlikte kovulan Fulgencio Batista rejimi yerine Fidel Castro önderliğinde yeni bir Küba hükûmeti kurulması. Süreç 26 Temmuz 1953 Moncada Kışlası isyanıyla başlar, 1 Ocak 1959’da Batista’nın kovulması ve Santa Clara, Santiago de Cuba şehirlerinin Fidel Castro, Che Guevara, Raul Castro liderliğindeki isyancılar tarafından ele geçirilmesiyle son bulur. “Küba devrimi” terimi, aynı zamanda kısaca Batista’nın devrilmesi ve sosyalist ilkelerin yeni Küba Hükûmeti tarafından uygulanmasını da belirtir.

Ocak 1956 öncesi

26 Temmuz 1953 tarihinde yaklaşık yüz kişilik az cephaneli gerilla grubu Moncada Kışlası’na saldırdı. Birçoğu saldırıda öldü. Hayatta kalanlar, Fidel Castro ve Raúl Castro da bu gruba dahildir, kısa süre içinde yakalandı. Dava sonunda hepsi uzun süreli hapis cezaları aldı. Castro, Isla de la Juventud adasında yer alan Presidio Modelo hapishanesinde geçirmek üzere 15 yıl hapis cezası aldı.

1955`te baskılar üzerine Batista Moncada baskıncıları da dahil bütün politik mahkûmları serbest bıraktı. Castro kardeşler Meksika’ya sürgün edildi. Burada sürgün edilmiş diğer Kübalılarla tanışıp daha da güçlendiler. Bu yeniden örgütlenme sürecinde Castro, Arjantinli doktor Ernesto “Che” Guevara ile tanıştı, Che de onlara katılmakta gecikmedi. Burada Kübalı eski askeri lider devrimci Alberto Bayo tarafından eğitildiler.

Meksika’da eğitilen grup Fidel Castro önderliğinde Küba`ya gitmek için Kasım 1956’ta Granma yatına bindiler. Planlarına göre Doğu Küba’ya geldikleri zaman Küba’da kalan isyancılar tarafından genel bir çatışma başlatılacak böylelikle Batista hükümetini çabucak devireceklerdi.

Ocak 1956 – 1958 ortası

Granma yatı Küba’ya planlanan zamandan daha geç ve planlanan bölgeden daha doğuya vardı. 26 Temmuz Hareketi’ne bağlı olan llano kanadıyla temas etmek zorlaştı ve koordine bir saldırı gerçekleştirilemedi. Varıştan sonra gerillalar Sierra Maestra dağlarına kendi çabalarıyla ilerlemeye başladılar. Kısa bir süre sonra Küba Hava Kuvvetleri’nin saldırısı sonucu birçok kişi hayatını kaybetti, yüz civarında kişiden geriye 15-20 kişi kalmıştı. Hayatta kalanlar küçük gruplara ayrılıp, dağlarda ilerleyerek hayatta kalan kişilere ulaşmaya çalıştılar. Birbirlerini bulmaları köylü sempatizanlar sayesinde oldu. Bu 12 kişilik küçük grup, Fidel Castro, Raúl Castro, Camilo Cienfuegos ve Che Guevara da buradaydı, gerilla kuvvetinin çekirdek lider grubunu oluşturacaklardı.

1956’dan 1958’in ortalarına kadar Castro Ramos Latour, Frank País, Huber Matos ve diğerlerinin yardımıyla Sierra Maestra dağlarındaki ufak Batista garnizonlarına başarılı saldırılar düzenledi. Cevap olarak Batista kontrolü kaybetmemek için Küba’daki şehirlerde kanlı tepkiler verdi. Che Guevara ve Raúl Castro da dağlarda Batista yanlılarını ve Castro düşmanlarını idam ederek politik kontrolü sağladı.

Uçakları tamir ettiremiyor ya da yedek parça alamıyorlardı

Bu zaman diliminde Castro ve ekibi yaklaşık 200 kişiden oluşuyordu ve bu sayı Küba ordusu ve polis gücünün toplamına oranla oldukça küçüktü. Fakat her çatışma öncesi savaşmaya isteksiz olan orduydu ve saldırıları etkisiz oluyordu. Batista güçleri için diğer bir sorun ise Birleşik Devletler tarafından 14 Mart 1958’de konulan ambargoydu. Küba Hava Kuvvetleri uçakları tamir ettiremiyor ya da yedek parça alamıyordu.

Batista güçleri sonunda Verano Operasyonuyla dağlara güçlü biçimde saldırmaya başladı. 12.000 asker (yarısından fazlası eğitimsiz erdi) bu operasyona katıldı fakat Castro’nun kararlı savaşçıları tarafından püskürtüldü. Örneğin 11 Temmuz’dan 21 Temmuz’a kadar süren La Plata Muharebesi’nde Castro’nun güçleri 240 kişiyi esir alırken sadece 3 kişi kaybetti. 29 temmuzda General Cantillo’nun tuzağına düşen Castro ve savaşçıları yaklaşık 70 kişiyi yitirdi. Castro 1 Ağustos`ta geçici ateşkes önerdi ve Cantillo kabul etti. Pazarlıklar sürerken Castro savaşçılarını tekrar dağlara taşıdı ve operasyonu en az kayıpla bitirdi. Büyük umutlarla başlatılan Verano Operasyonu Batista hükûmeti için başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Ağustos 1958 – Zafer

Batista saldırısı başarısızlığa uğratıldıktan sonra 21 Ağustos 1958 tarihinde Castro güçleri saldırmaya başladı. Fidel Castro, Raúl Castro ve Juan Almeida komutanlığındaki “Oriente” bölgesinde (şimdi 4’e ayrılmıştır, Santiago de Cuba, Granma, Guantánamo, Holguín) 4 cephe kurulmuştu. Batista saldırısı sırasında ele geçirilen cephaneler oldukça işe yaramıştı ve Castro güçleri seri halde zafer kazanmaya başladı.

Bu sırada, Che Guevara, Camilo Cienfuegos ve Jaime Vega kumandanlığındaki 3 ekip de Santa Clara’ya doğru ilerlemekteydi. Jaime Vega ekibi yok edildi. Kalan iki ekip ana merkezlere ulaşarak Castro kumandanlığında olmayan direniş örgütleriyle birleşti. Cienfuegos 30 Aralık 1958’de Yaguajay Çarpışması’nı kazanarak önemli bir başarı elde etti (“Yaguajay Kahramanı” ismi buradan gelir). Ertesi gün (31 Aralık) Santa Clara şehri Che Guevara, Cienfuegos ve William Alexander Morgan güçleri tarafından ele geçirildi. Bu haberler Batista’yı paniğe sürükledi. Haberi aldıktan saatler sonra, 1 Ocak 1959 tarihinde uçakla Dominik Cumhuriyeti’ne kaçtı.

Castro, Batista’nın kaçtığını duydu ve Santiago de Cuba’yı almak için görüşmelere başladı. 2 Ocak’ta Albay Rubido askerlerine Castro güçleriyle savaşmamalarını emretti ve şehir ele geçti. Guevara ve Cienfuegos da Havana’ya aynı saatlerde girdi. Santa Clara’dan Küba’nın başkenti Havana’ya gelirken hiçbir güçle karşılaşmamışlardı. 6 Ocak’ta Castro Havana’ya ulaştı. Küba’nın yeni başkanı ve lideri belli olmuştu.

1959 sonrası

Küba Devrimi zafere ulaştıktan sonra Küba toplumunun ekonomik ve sosyal hayatında çok önemli değişiklikler gerçekleştirmiştir. Özellikle başta United Fruit Company, Shell ve ITT gibi yabancı işletmelerin kamulaştırılması, toprak reformunun gerçekleştirilmesi gibi uygulamalar ülke ve ülke dışında yoğun ilgi çekmiştir. Adada büyük yatırımları bulunan ABD, Castro yönetimini devirmek için çeşitli girişimlerde bulunmuş, Batista yanlısı ordunun kılıç artıklarından meydana getirdiği 2506. Tugay adındaki askeri birlikle adayı Domuzlar Körfezi Çıkartması olarak bilinen saldırıyla işgal etmeye çalışmıştır.

İşgal girişiminin püskürtülmesiyle Küba hızla sosyalist sisteme geçmiş ve Sovyetler Birliği ile ilişkilerini sıkılaştırmıştır. ABD’nin düzenlediği ve adadaki Guantánamo Üssü’nden de desteklenen Mongoose Operasyonu yüzünden işgal edilme tehlikesi bir kez daha belirince Castro yönetimi adaya Sovyet balistik füzelerini yerleştirerek Küba Füze Krizi’nin patlak vermesine yol açan süreci başlatmıştır. Adaya 2015 yılından itibaren ambargo uygulanmamaktadır ve ABD vatandaşlarına turistik geziler düzenlemektedir.

Kaynak:Wikipedia