Tarihte Bugün-30 Ocak

• 1517 - Kahire Muharebesi (1517)
• 1648 - Hollanda ile İspanya arasında, Münster Antlaşması imzalandı ve Seksen Yıl Savaşı sona erdi.
• 1662 - Çinli general Koxinga, dokuz ay süren kuşatmadan sonra Tayvan adasını ele geçirdi.
• 1847 - Kaliforniya'nın Yerba Buena şehrinin adı, San Francisco olarak değiştirildi.
• 1867 - Mutsuhito, Japonya'nın İmparatoru oldu.
• 1919 - Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını kararlaştırdılar.
• 1925 - Türk Hükûmeti, Piskopos VI. Konstantin'in İstanbul dışına çıkarılmasını kararlaştırdı.
• 1923 - Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Antlaşması yapıldı. Aralık 1923'te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla, 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
• 1930 - Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu.
• 1931 - Boksör Küçük Kemal, Yunanistan şampiyonu Angelidis'i yendi.
• 1933 - Adolf Hitler Şansölye oldu.
• 1942 - İran'da Tudeh Partisi kuruldu.
• 1942 - Türkiye'de pasta yapımı ve ticareti yasaklandı, stokçulara uygulanacak cezalar belirlendi.
• 1943 - Churchill Adana’ya gelerek, İsmet İnönü ile "Adana Görüşmesi" olarak bilinen görüşmeyi gerçekleştirdi.
• 1946 - Macaristan'da komünist rejim ilan edildi: Macaristan Halk Cumhuriyeti
• 1948 - Kış Olimpiyat Oyunları St. Moritz'de (İsviçre) başladı.
• 1948 - Hindistan lideri Mahatma Gandi, Yeni Delhi'de öldürüldü.
• 1948 - British South American Airways'e ait bir uçak, Atlas Okyanusu'ndaki Bermuda Şeytan Üçgeni'nde kayboldu.
• 1950 - Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam rejimini tanıdı. Fransa, Sovyetler Birliği'ni protesto etti.
• 1951 - Sağlık Bakanı Ekrem Üstündağ, bakımsızlıktan her yıl 300 bin yurttaşın hayatını kaybettiğini açıkladı.
• 1967 - İlk resmi televizyon yayını Ankara'da yapıldı.
• 1969 - The Beatles son konserini verdi. (The Beatles Çatı Konseri)
• 1969 - Türkiye'de ilk böbrek nakli, Beyoğlu Devlet Hastanesi'nde Yusuf Özer adlı hastaya yapıldı. Ancak Yusuf Özer, kendisine takılan böbreğin bir akıl hastasından alındığını öne sürerek savcılığa başvurdu.
• 1971 - İstanbul'da Dev-Genç'liler "Özel Eğitimin Devletleştirilmesi" isteğiyle yürüyüş düzenledi.
• 1972 - İngiliz askerleri, Kuzey İrlanda'da gösteri yapanların üzerine ateş açarak, 14 insan hakları savunucusunun ölümüne neden oldu. Bugün Birleşik Krallık tarihine Kanlı Pazar olarak geçti.
• 1972 - Pakistan, İngiliz Milletler Topluluğu'ndan ayrıldı.
• 1975 - THY'nin İzmir-İstanbul seferini yapan Bursa uçağı Marmara Denizi'ne düştü: 41 kişi öldü.
• 1976 - George H. W. Bush, CIA'nin başına getirilen 11. yönetici oldu.
• 1979 - İran Hükûmeti, Fransa'da sürgünde bulunan dini lider Ayetullah Humeyni'nin ülkeye geri dönmesine izin verdiklerini açıkladı.
• 1980 - Yabancı bankaların Türkiye'de şube açmaları Yabancı Sermaye ile ilgili kanun kapsamına alındı. Banka şubelerine kârlarını transfer etme hakkı tanındı.
• 1982 - İlk PC virus kodu, Richard Skrenta tarafından yazıldı. Bu program 400 satır uzunluğundaydı ve kendisini "Elk Cloner" adlı bir Apple boot programı olarak kamufle ediyordu.
• 1983 - Nijerya Hükûmeti, 1 milyondan fazla Ganalı ve 700 bine yakın Batı Afrikalı işçiyi sınır dışı etti.
• 1985 - Ege Denizi'nde düzenlenen "Deniz Kurdu-85" tatbikatı sırasında, bir tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı: 39 denizci öldü.
• 1987 - Bakanlar Kurulu, askerlik yasasındaki yeni düzenlemeyi onayladı. Çağdışı kalma yaşı 46'dan 41'e indirildi, mesleği öğretmen olanlar, askerliğini öğretmen olarak yapacak; her isteyen bedelli askerlikten yararlanacak.
• 1989 - Kabil'deki (Afganistan) Amerika Birleşik Devletleri Elçiliği kapatıldı.
• 2000 - Kenya Havayolları'na ait bir yolcu uçağı, Fildişi Sahili açıklarında okyanusa düştü: 169 kişi öldü.
• 2001 - TBMM'deki iç tüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbedede DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek öldü.
• 2002 - Slobodan Miloseviç, Birleşmiş Milletler örgütünün uluslararası savaş suçluları mahkemesinin kendisine karşı şeytani ve düşmanca bir tutum içinde olduğunu iddia etti.
• 2003 - Belçika'da aynı cinsiyetteki çiftlerin evliliği yasallaştı, böylece Belçika, dünyada Hollanda'dan sonra bu yasayı çıkartan ikinci ülke oldu.
• 2005 - Irak'ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler yapıldı. Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt asıllı Devlet Başkanı seçildi. Şii İbrahim el-Caferi de Başbakan oldu.

• 133 - Didius Julianus, Roma İmparatoru (ö. 193)
• 1621 - II. György Rákóczi, Erdel Prensi (ö. 1660)
• 1720 - Bernardo Bellotto, İtalyan veduta ressamı ve resim klişe kalıpcısı (ö. 1780)
• 1781 - Adelbert von Chamisso, Alman yazar (ö. 1838)
• 1807 - William Henry Leonard Poe, Amerikalı denizci, amatör şair (ö. 1831)
• 1828 - Rainilaiarivony, Madagaskarlı siyasetçi (ö. 1896)
• 1841 - Félix Faure, Fransa'da Üçüncü Cumhuriyet'in altıncı cumhurbaşkanı (ö. 1899)
• 1846 - Francis Bradley, İngiliz idealist filozof (ö. 1924)
• 1872 - Eduard Bloch, Avusturya'lı tıp uzmanı (ö. 1945)
• 1882 - Franklin D. Roosevelt, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 32. Başkanı (ö. 1945)
• 1894 - III. Boris, Bulgaristan Çarı (ö. 1943)
• 1895 - Wilhelm Gustloff, Nasyonal Sosyalist Alman lider (ö. 1936)
• 1899 - Max Theiler, Güney Afrikalı virolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1972)
• 1912 - Barbara Tuchman, Amerikalı tarihçi, yazar ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 1989)
• 1920 - Delbert Mann, Amerikalı Oscar ödüllü yönetmen (ö. 2007)
• 1927 - Olof Palme, İsveç Başbakanı (ö. 1986)
• 1930 - Gene Hackman, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi
• 1935 - Richard Brautigan, Amerikalı yazar (ö. 1984)
• 1937 - Boris Spassky, Rus satranç oyuncusu
• 1937 - Vanessa Redgrave, İngiliz tiyatro, televizyon ve sinema oyuncusu
• 1938 - İslam Kerimov, Özbekistan Devlet Başkanı (ö. 2016)
• 1941 - Dick Cheney, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 46. Başkan Yardımcısı
• 1956 - Feridun Sinirlioğlu, Türk diplomat ve siyasetçi
• 1962 - II. Abdullah, Ürdün Kralı
• 1963 - Thomas Brezina, Avusturyalı çocuk kitapları yazarı
• 1965 - Hazım Körmükçü, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1973 - Hakan Kaygusuz, Türk futbolcu
• 1974 - Abdel Zaher El-Saka, Mısırlı futbolcu
• 1974 - Christian Bale, Galli sinema oyuncu
• 1976 - Cristian Brocchi, İtalyan futbolcu
• 1985 - Gisela Dulko, Arjantinli tenisçi
• 1987 - Arda Turan, Türk futbolcu
• 1987 - Phil Lester, İngiliz YouTuber
• 1997 - Meltem Avcı, Türk basketbolcu

• 1730 - II. Petro, Rusya İmparatoru (d. 1715)
• 1806 - Vicente Martín y Soler, İspanyol besteci (d. 1754)
• 1838 - Osceola, Seminole yerli lideri (d. 1804)
• 1847 - Virginia Eliza Clemm Poe, Amerikalı yazar (d. 1822)
• 1858 - Coenraad Jacob Temminck, Hollandalı aristokrat, zoolog, ornitolog ve küratör (d. 1778)
• 1867 - Kōmei, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 121. imparatoru (d. 1831)
• 1872 - Francis Rawdon Chesney, İngiliz general ve kaşif (d. 1789)
• 1889 - Rudolf, Avusturya veliaht prensi (d. 1858)
• 1890 - Tunuslu Hayreddin Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. 1823)
• 1891 - Charles Joshua Chaplin, Fransız manzara, portre ressamı ve grafiker (d. 1825)
• 1893 - Grigori Gagarin, Rus ressam, Tümgeneral ve yönetici (d. 1810)
• 1923 - Arthur Kinnaird, Britanyalı futbolcu (d. 1847)
• 1930 - Georgi Pyatakov, Bolşevik devrimci lider, komünist politikacı. Büyük Temizlik döneminde anti-sovyet eylemleri olduğu iddiasıyla idam edildi. (d. 1890)
• 1948 - Mahatma Gandi, Hint politikacı ve özgürlük savaşçısı (d. 1869)
• 1948 - Orville Wright, Amerikalı öncü havacı (d. 1871)
• 1951 - Ferdinand Porsche, Avusturyalı otomotiv mühendisi (d. 1875)
• 1955 - Mim Kemal Öke, Türk tıp akademisyeni ve hekim (d. 1884)
• 1963 - Francis Poulenc, Fransız besteci (d. 1899)
• 1970 - Fritz Bayerlein, Alman Panzer generali (d. 1899)
• 1991 - Hulusi Sayın, Türk asker (Ankara'da evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda) (d. 1926)
• 1991 - John Bardeen, Amerikalı fizikçi ve Nobel Ödülü sahibi (d. 1908)
• 1991 - John McIntire, Amerikalı oyuncu (d. 1907)
• 1998 - Ali Ulvi Ersoy, Türk karikatürist (d. 1924)
• 2001 - Jean-Pierre Aumont, Fransız aktör (d. 1911)
• 2007 - Sidney Sheldon, Amerikalı yazar, oyun yazarı ve senarist (d. 1917)
• 2010 - Fatma Refet Angın, Türk eğitimci ve Türkiye'nin ilk kadın öğretmenlerinden (d. 1915)
• 2013 - Patty Andrews, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1918)
• 2015 - Hakkı Kıvanç, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1931)
• 2015 - Seyfi Doğanay, Türk halk ve arabesk müzik sanatçısı (d. 1964)
• 2017 - Dore Ashton, Amerikalı akademisyen, yazar, sanat tarihçisi ve eleştirmeni (d. 1928)
• 2021 - Pantelei Sandulache, Moldovalı siyasetçi (d. 1956)
  • Alla Yoshpe, Rus pop şarkıcısı (d. 1937)

• Fırtına: Zemherinin Sonu

Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını kararlaştırdılar. (30 Ocak 1919)

Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı'nı sona erdiren antlaşmaların hazırlandığı uluslararası bir konferanstır.

Müttefik, kısmen müttefik ve ortak devlet gibi farklı gruplara ayrılmış 32 devletin temsilcileri katılmıştır. Bu devletler, İttifak Devletleri ile savaşmış veya onlara savaş ilan etmiş devletlerdi. Konferans 18 Ocak 1919'da, yani Alman İmparatorluğu'nun kuruluşunun yıldönümü günü açıldı. Fransızlara Urfa, Antep ve Maraş verildi. Batı Anadolu başta İzmir'in işgali olmak üzere Yunan işgaline maruz kalmıştır. Konferansın kararlarına hakim olan devletler; İngiltere, Fransa, ABD ve İtalya ise Macaristan ile 4 Haziran 1920 tarihinde Trianon Antlaşması imzalanmıştır.

Konferansta savaş sırasında imzalanmış olan gizli antlaşmaların uygulanması karara bağlanmış, İngiltere ve Fransa Wilson İlkeleri'ne tamamen ters düşmemek için “savaş tazminatı” yerine “savaş onarımı”, “sömürgeciliğin” yerine ise “manda-himaye sistemini “ gündeme getirerek uygulanmasını sağlamışlardır.

Tarihçe

I. Dünya Savaşı'nın askeri safhası ateşkes antlaşmalarıyla sona erdikten sonra galip devletler imzalanacak olan antlaşmaların maddeleri üzerinde karşılıklı olarak anlaşmak ve kendi aralarındaki siyasi, ekonomik problemleri çözümlemek amacıyla 18 Ocak 1919’da Paris’te bir araya gelmiş, konferansa İttifak Devletleri'ne karşı savaş açmış olan başta İtilaf Devletleri olmak üzere toplamda 32 devlet katılmıştır. Konferansa katılan devletlerin tamamının üye olacağı Milletler Cemiyeti kurulmuş, cemiyetin amacının; dünya devletlerinin haklarını eşit olarak korumayı amaçlayacağı savunulmuş ancak bu cemiyetin sadece İtilaf Devletleri tarafından kurulmuş olması cemiyetin fiilen taraflı davranmasına neden olmuştur.

İtilaf Devletleri'nin konferansta savaştan galip ayrılmalarının verdikleri rahatlıkla Wilson İlkeleri'ni göz ardı ederek yenilen devletlere imzalatmak amacıyla çok ağır şartlar taşıyan antlaşma taslakları hazırlamaları sonucunda İtilaf Devletleri'nin tarafından olan ABD bu konferanstan sonra Avrupa ile olan ilişkilerini en alt düzeye indirmiştir.

Osmanlı Devleti açısından

Konferansta Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Bulgaristan ile imzalanacak olan barış antlaşmalarının taslakları hazırlanmasına rağmen Osmanlı Devleti ile imzalanacak olan antlaşmanın esaslarının daha sonra belirlenmesi kararlaştırılmış bunda daha önce Rusya’ya verilmesi planlanan bölgelerin Rusya’nın savaştan çekilmesi nedeniyle yeniden paylaşımının gerektiği fikri etkili olmuştur.

Konferansa katılan Ermeni temsilcileri Doğu Anadolu’da bağımsız Ermenistan kurulması fikrini ilk kez bir uluslararası konferansta dile getirmişler, bu istekleri de İtilaf Devletleri tarafından destek görmüştür. İngiltere ve Fransa daha önce İtalya’ya vermeyi tasarladıkları İzmir ve çevresinin Yunanistan tarafından işgal edilmesini kabul etmişler, bu kararın alınmasında “Yunanistan’ın İzmir çevresindeki Rumların Müslüman-Türkler tarafından öldürüldüğü” şeklinde propagandasının etkili olması yanında, asıl neden Boğazlara çok yakın olan bu bölgede İtalya’nın İngiliz çıkarlarını tehdit edebilecek bir güç olmasından çekinilmesi olmuştur. Bu nedenle İtalya ile İtilaf Devletleri arasında Paris konferansı sırasında ilk görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır.

Milletler Cemiyetinin temel ilkelerini karara bağlayan, Almanya ile Versay Barış Antlaşması, Avusturya ile Saint-Germain Antlaşması, Bulgaristan ile Neuilly Antlaşması'nı imzalayan İtilaf Devletleri, 22 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'ni, Paris Barış Konferansı'na çağırmışlardır.

Genel sonuçları

1. Bu devletlerin oluşturduğu Milletler Cemiyeti kuruldu.
2. Galip devletler Wilson ilkelerine uymayarak ağır şartları olan antlaşmalar hazırladılar. ABD de Avrupa ile ilişkileri en alt düzeye indirdi.
3. Ermeniler ilk defa bu konferansta Doğu Anadolu’da Bir Ermenistan Devleti kurulması fikrini dile getirdi. Avrupa destekledi.
4. Savaş sırasındaki gizli antlaşmaların uygulanması karara bağlandı.
5. İngiltere ve Fransa Wilson ilkelerine ters düşmemek için savaş tazminatı yerine “savaş onarımı” sömürgecilik yerine “manda-himaye sistemi” getirerek uygulanmasını sağladılar.
6. Bu konferansta Almanya, Avusturya ve Bulgaristan’ın antlaşma taslağı hazırlanırken Osmanlınınki sonraya bırakılmıştır. Çünkü Rusya’ya verilen bölgelerin Rusya’nın savaştan çekilmesiyle yeniden paylaşılması gerekiyordu.
7. ABD, Avrupa’daki bu olaylara aktif olarak katılmama politikası izledi. Monroe Doktrini denilen bu politika sayesinde İngiltere ve Fransa II. Dünya Savaşı'na kadar rahat hareket etmişlerdir.
8. İngiltere ve Fransa’nın İtalya’ya vermeyi kararlaştırdıkları İzmir’i Boğazlara yakın olmasından dolayı İngiliz çıkarlarını tehdit edecek bir güç olmasından çekinmeleriydi. Bu nedenle İtilaf Devletleri ile İtalya arasında ilk görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır.
9. Konferans sonunda, İtilaf Devletleri sömürgecilik anlayışı yerine “Manda ve himaye” sistemini ortaya atmışlardır.
10. En fazla tartışılan mesele Osmanlı İmparatorluğu ile imzalanacak olan antlaşma olmasına rağmen; aralarında çıkar çatışmasına düşen galip taraflar Osmanlı Devleti ile imzalanacak olan antlaşmayı karara bağlayamamışlardır.

Kaynak:VikiPedia